Europejski krajobraz zawodowy przechodzi znaczącą transformację, charakteryzującą się stopniową, ale konsekwentną redukcją godzin pracy. W ciągu ostatniej dekady średni tygodniowy czas pracy w Unii Europejskiej zmniejszył się, a trend ten nasilił się w prawie połowie krajów kontynentu, gdzie spadek przekroczył godzinę między rokiem 2014 a 2024. Ta ewoluująca dynamika podkreśla znaczące różnice w wzorcach pracy między poszczególnymi krajami, skłaniając do bliższego przyjrzenia się, gdzie ludzie poświęcają najwięcej czasu na swoją pracę i jakie czynniki leżą u podstaw tych zmian.
Zrozumienie aktualnych harmonogramów pracy w Europie
W 2024 roku rzeczywiste tygodniowe godziny pracy dla osób w wieku od 20 do 64 lat, obejmujące zarówno pełnoetatowe, jak i niepełnoetatowe role w ich głównym zatrudnieniu, wykazały znaczne zróżnicowanie. Dane wskazują na zakres od zaledwie 32,1 godziny tygodniowo w Holandii do prawie 40 godzin w Grecji (39,8). Rozszerzając zakres o kraje kandydujące do UE, członków EFTA i Wielką Brytanię, najdłuższe tygodnie pracy odnotowano w Turcji, średnio 43,1 godziny.
Regionalne wzorce godzin pracy
Wyraźny podział geograficzny pojawia się przy badaniu średniego czasu pracy w Europie. Kraje Europy Południowej i Wschodniej zazwyczaj wykazują dłuższe tygodnie pracy, trend szczególnie widoczny w krajach aspirujących do członkostwa w UE. Za Turcją uplasowały się Serbia z 41,3 godziny oraz Bośnia i Hercegowina z 41,1 godziny. Grecja (39,8 godziny) i Bułgaria (39 godzin) również wyróżniają się w tej kategorii. Regiony te często charakteryzują się stosunkowo niższymi płacami, wyższą częstością zatrudnienia nieformalnego oraz rzadziej spotykaną pracą w niepełnym wymiarze godzin.
Natomiast kraje Europy Zachodniej i Północnej zazwyczaj zgłaszają krótsze tygodnie pracy. Kraje takie jak Holandia (32,1 godziny), Norwegia (33,7 godziny) oraz Austria i Dania (po 33,9 godziny) wyróżniają się znacznie zmniejszonymi średnimi godzinami tygodniowymi. Obszary te często charakteryzują się silną ochroną pracy, wysokimi poziomami produktywności oraz powszechnym przyjęciem elastycznych form zatrudnienia i pracy w niepełnym wymiarze godzin. Wśród głównych gospodarek Europy, Wielka Brytania i Hiszpania zgłosiły po 36,4 godziny, natomiast Włochy odnotowały 36,1 godziny, wszystkie przekraczając średnią UE.
Ewolucja czasu pracy na przestrzeni dekady
Analiza zmian w tygodniowych godzinach pracy między 2014 a 2024 rokiem ujawnia dominujący trend spadkowy. Spośród 34 badanych krajów tylko cztery odnotowały wzrost. Litwa i Cypr odnotowały marginalne wzrosty po 12 minut, a Malta zaledwie 6 minut. Serbia stanowiła znaczący wyjątek, doświadczając znacznego wzrostu o 1,7 godziny (1 godzinę i 42 minuty). Francja utrzymała stałe godziny pracy, podczas gdy Włochy, Szwecja i Łotwa odnotowały spadki poniżej pół godziny.
Co ciekawe, w prawie połowie badanych krajów (16 z 34) średni tygodniowy czas pracy zmniejszył się o ponad godzinę, a niektóre nawet o ponad dwie godziny. Turcja przewodziła temu spadkowi z redukcją o 3,8 godziny, tuż za nią uplasowała się Islandia (3,5 godziny). Belgia i Luksemburg również odnotowały znaczne spadki, każdy redukując średnie tygodnie pracy o 2,5 godziny. Ponadto, siedem innych krajów – w tym Dania, Austria, Niemcy, Estonia, Czechy, Portugalia i Chorwacja – doświadczyło redukcji o 1,5 godziny lub więcej.
Kluczowe czynniki wpływające na spadek godzin pracy
Naukowcy i ekonomiści zidentyfikowali kilka powiązanych ze sobą przyczyn obserwowanego spadku godzin pracy w Europie:
Wzrost zatrudnienia niestandardowego i pracy w niepełnym wymiarze godzin
Główną przyczyną tego trendu jest rosnąca powszechność niestandardowych form zatrudnienia, w szczególności pracy w niepełnym wymiarze godzin. Na tę zmianę ma szczególny wpływ rosnący udział kobiet w sile roboczej oraz ekspansja sektora usług, który często oferuje elastyczne i niepełnoetatowe stanowiska. Co ciekawe, godziny pracy pracowników zatrudnionych na pełny etat pozostają w dużej mierze stabilne od lat 8ides XX wieku, co sugeruje, że ogólny spadek wynika głównie ze zmian w wzorcach pracy w niepełnym wymiarze godzin oraz pracy na własny rachunek. Chociaż osoby samozatrudnione nadal pracują średnio najdłużej, również u nich odnotowano skrócenie tygodni pracy, ponieważ coraz więcej z nich decyduje się na elastyczne rozwiązania.
Postęp technologiczny i wybór pracownika
Postęp technologiczny w ciągu ostatnich półtora wieku fundamentalnie zmienił charakter pracy, przyczyniając się do wzrostu wydajności, a w konsekwencji umożliwiając krótsze godziny pracy dla niektórych. Co więcej, znacząca część spadku czasu pracy jest przypisywana dobrowolnym wyborom dokonywanym przez pracowników. Badania wskazują, że większość pracowników zatrudnionych na niepełny etat aktywnie wybiera to rozwiązanie, preferując pracę w mniejszej liczbie godzin niż ich pełnoetatowi koledzy. Badania sugerują, że ta preferencja jest często powiązana ze wzrostem dochodów i zamożności, co zmniejsza finansową konieczność dłuższego czasu pracy dla jednostek. Implikuje to zmianę społeczną, gdzie większa część populacji odczuwa mniejszą presję finansową, aby maksymalizować swój czas pracy.
Krzysztof to redaktor, którego ciekawość świata i nieustanna chęć nauki przekładają się na wyjątkowo przystępne artykuły o inwestycjach oraz kryptowalutach. W serwisie bizner.pl słynie z umiejętności tłumaczenia skomplikowanych zagadnień na język zrozumiały nawet dla laików – zawsze z lekkim przymrużeniem oka. Jego teksty przypominają dobrze zdywersyfikowany portfel inwestycyjny: pełne wartościowych informacji, ale nigdy nie pozbawione humorystycznego akcentu, który rozluźnia nawet najbardziej napięte tematy rynkowe.