Globalne systemy żywnościowe i energetyczne stają się coraz bardziej podatne na niestabilność geopolityczną, a ostatnie napięcia na Bliskim Wschodzie ujawniają krytyczne słabości w łańcuchach dostaw. Jako kluczowy ośrodek handlu międzynarodowego, zwłaszcza w zakresie surowców rolnych i zasobów energetycznych, zmienność regionu bezpośrednio zagraża globalnemu bezpieczeństwu żywnościowemu i cenom towarów. Liderzy branży uważnie monitorują te wydarzenia, zdając sobie sprawę z ich potencjału do wywołania szerokich reperkusji gospodarczych.
Ryzyka Geopolityczne i Wrażliwość Łańcuchów Dostaw
Svein Tore Holsether, prezes norweskiego giganta nawozowego Yara, wyraził zaniepokojenie z powodu zwiększonego ryzyka związanego z Cieśniną Ormuz. Ten kluczowy morski punkt newralgiczny obsługuje około 40 procent światowego przepływu mocznika i 20 procent globalnych dostaw skroplonego gazu ziemnego (LNG). Jakakolwiek jego blokada mogłaby znacząco wpłynąć na globalną produkcję żywności, co obrazuje niedawna zmienność rynkowa. Holsether zwrócił uwagę na szybkie przenoszenie się napięć regionalnych, podając jako jaskrawy przykład zamknięcie izraelskich pól gazowych, które w konsekwencji wstrzymało produkcję nawozów w Egipcie.
W następstwie eskalacji napięć między Iranem a Izraelem, ceny ropy Brent wzrosły powyżej 80 dolarów za baryłkę, po czym uległy spadkowi. Analitycy branżowi ostrzegli, że ponad jedna piąta światowej produkcji mocznika została zakłócona z powodu konfliktu i problemów z dostawami; zakłady amoniaku w Iranie zostały podobno zamknięte ze względów bezpieczeństwa, a produkcja egipska pozostaje wstrzymana z powodu braku izraelskiego gazu. Firma doradcza CRU podkreśliła, że izraelskie naloty i ataki odwetowe doprowadziły do „znaczących zakłóceń na rynkach azotu” i stanowiły „ciągłe zagrożenie dla dostaw fosforanów, potasu i siarki” z regionu. Dane wskazują, że blisko jedna trzecia globalnego eksportu mocznika, 44 procent eksportu siarki oraz niemal jedna piąta eksportu amoniaku pochodzi z krajów na zachód od Cieśniny Ormuz lub przechodzi przez nie tranzytem.
Dynamika Rynku i Szersze Konsekwencje
Obecna kruchość systemu żywnościowego przypomina głębokie zakłócenia na rynku, których doświadczono w 2022 roku, kiedy to pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę spowodowała gwałtowny wzrost cen gazu ziemnego, co doprowadziło do ostrego wzrostu kosztów nawozów i przyczyniło się do globalnego kryzysu cen żywności. Chociaż ceny składników odżywczych dla upraw od tego czasu uległy stabilizacji wraz z uspokojeniem się rynków gazu ziemnego, europejski przemysł nawozowy nadal zmaga się z presją, częściowo z powodu zwiększonego importu z Rosji.
Pomimo sankcji na rosyjski gaz ziemny, żywność i nawozy pozostały wyłączone, co pozwoliło Moskwie przekierować swój gaz na produkcję nawozów. Holsether z zadowoleniem przyjął niedawne nałożenie przez Unię Europejską ceł na rosyjskie nawozy, choć określił to działanie jako spóźnione, podkreślając potrzebę, aby Europa unikała powtarzania błędów z przeszłości w zależności od importu energii, jeśli chodzi o żywność. Ponadto oskarżył Moskwę o instrumentalizowanie zarówno żywności, jak i nawozów, zwiększanie własnego eksportu w celu budowania globalnej zależności, jednocześnie celując w ukraińską cywilną infrastrukturę rolniczą. Ta strategia, jak stwierdził, ma na celu podważenie roli Ukrainy jako globalnego mocarstwa rolnego.
Wpływ konfliktu na rolnictwo Ukrainy jest głęboki; obecnie szacuje się, że ponad 20 procent jej gruntów rolnych jest zaminowanych, okupowanych lub niezdatnych do użytku. Przed wojną ukraiński eksport żywności, w tym do 50 milionów ton zbóż rocznie, wyżywił około 400 milionów ludzi na całym świecie. Jednakże produkcja zbóż i nasion oleistych w kraju spadła z 78 milionów ton w 2023 roku do 72,9 miliona ton w tym roku, co odzwierciedla eskalujące konsekwencje konfliktu dla jej kluczowej produkcji rolnej.
Krzysztof to redaktor, którego ciekawość świata i nieustanna chęć nauki przekładają się na wyjątkowo przystępne artykuły o inwestycjach oraz kryptowalutach. W serwisie bizner.pl słynie z umiejętności tłumaczenia skomplikowanych zagadnień na język zrozumiały nawet dla laików – zawsze z lekkim przymrużeniem oka. Jego teksty przypominają dobrze zdywersyfikowany portfel inwestycyjny: pełne wartościowych informacji, ale nigdy nie pozbawione humorystycznego akcentu, który rozluźnia nawet najbardziej napięte tematy rynkowe.