Brexit i zakupy bez VAT: Luksusowe wydatki Brytyjczyków odpływają z UK do UE

Od momentu wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej zaobserwowano znaczącą zmianę w schematach wydatków konsumentów zamożnych, co doprowadziło do przekierowania znacznej części luksusowych zakupów detalicznych z Londynu do stolic kontynentalnej Europy. Zmiany w polityce po Brexicie skutecznie zachęciły brytyjskich konsumentów do dokonywania wysokiej wartości zakupów za granicą, co tworzy odczuwalny odpływ kapitału z Wielkiej Brytanii, jednocześnie stymulując sektory dóbr luksusowych w państwach UE. Ta dynamika podkreśla namacalne konsekwencje finansowe zmienionych ram handlowych dla zachowań konsumentów i gospodarek narodowych.

• Po Brexicie obywatele Wielkiej Brytanii zyskali prawo do zwrotu podatku VAT z zakupów dokonanych w UE.
• Wielka Brytania jednocześnie zniosła własny program zwrotu VAT dla turystów międzynarodowych.
• Brytyjscy konsumenci wydali w 2024 roku około 854 miliony euro na zakupy bez VAT w UE, co stanowi pięciokrotny wzrost od 2021 roku.
• Brytyjski eksport dóbr luksusowych do UE był, według raportów, nawet o 43% niższy niż byłby bez Brexitu.
• Pomimo wyzwań, apetyt brytyjskich konsumentów na dobra luksusowe pozostaje silny.

Katalizatorem tej ekonomicznej migracji jest ponowne wprowadzenie możliwości zakupów bez VAT dla obywateli Wielkiej Brytanii w UE. Po Brexicie w styczniu 2021 roku, brytyjscy klienci uzyskali status odwiedzających spoza UE, dzięki czemu stali się uprawnieni do zwrotu VAT od zakupów dokonanych na terenie Wspólnoty. Dyrektywa UE w sprawie VAT przewiduje, że sprzedawcy muszą oferować minimum 15% zwrotu VAT, przy czym w wielu krajach średni zwrot wynosi 20%. Z drugiej strony, Wielka Brytania zniosła własny program zwrotu VAT w tym samym czasie, pozycjonując się jako jedyny główny globalny cel zakupowy, który nie oferuje korzyści bezcłowych międzynarodowym turystom w przypadku zakupów osobistych. Jedyne wyjątki dla towarów wolnych od VAT w Wielkiej Brytanii to przedmioty kupione online i wysłane bezpośrednio poza kraj, lub zakupy dokonane w Irlandii Północnej przez obywateli UE, którzy opuszczają kraj w ciągu trzech miesięcy. Nawet wcześniej powszechne zakupy bez VAT na lotniskach, takie jak elektronika czy markowe kosmetyki, podlegają obecnie VAT dla podróżnych z Wielkiej Brytanii, z wyłączeniem alkoholu i tytoniu.

Ta rozbieżność w polityce doprowadziła do drastycznego przekierowania wydatków. Raport Stowarzyszenia Międzynarodowego Handlu Detalicznego (AIR) wskazuje, że brytyjscy konsumenci wydali w 2024 roku około 854 miliony euro (730 milionów funtów) na zakupy bez VAT w UE, co stanowi ponad pięciokrotny wzrost w porównaniu do 169 milionów euro w 2021 roku. Ten gwałtowny wzrost to nie tylko większe wydatki dotychczasowych konsumentów; sygnalizuje on pojawienie się nowego rynku turystyki zakupowej, generującego dodatkowe przychody dla europejskich hoteli, firm transportowych i restauracji. Na przykład, Biuro Turystyki Paryża odnotowało w 2023 roku 44% wzrost liczby brytyjskich turystów odwiedzających francuską stolicę, co było największym wzrostem wśród turystów europejskich, podkreślając atrakcyjność kontynentalnych zachęt zakupowych.

Wpływ na brytyjski sektor dóbr luksusowych i eksport

Brytyjski przemysł dóbr luksusowych, reprezentowany przez Walpole – oficjalną organizację zrzeszającą marki takie jak Rolls-Royce i Burberry – wyraził poważne obawy dotyczące tych zmian podatkowych. Badanie Walpole opublikowane w maju podkreśliło znaczący „efekt Brexitu” na eksport dóbr luksusowych do UE, wskazując, że był on nawet o 43% niższy niż mógłby być bez Brexitu. Sam sektor mody i akcesoriów odnotował rzekomo 64% stratę. Ma to głębokie konsekwencje dla branży, która wspiera ponad 450 000 miejsc pracy i wnosi szacunkowo 14,6 miliarda funtów (16,8 miliarda euro) do budżetu Wielkiej Brytanii.

Poza spadkiem sprzedaży, brytyjskie marki luksusowe mierzą się z wyzwaniami w swoich łańcuchach dostaw i obecności na rynku. Opóźnienia, nieoczekiwane opłaty kurierskie oraz niespójne kontrole graniczne, jak donoszą, zniechęcały klientów z UE, prowadząc do negatywnych opinii i spadku zaufania do brytyjskich marek. Rynek europejski jest kluczowy dla tych firm, służąc zarówno jako ich największa baza klientów, jak i jako fundament do pozyskiwania krytycznych materiałów, takich jak skóry z toskańskich garbarni czy kaszmir ze szkockich przędzalni. Jak stwierdziła Helen Brocklebank, dyrektor generalna Walpole: „Luksus to globalne zjawisko, ale jego domem są Wielka Brytania i Europa”. Ponieważ UE produkuje 74% światowych dóbr luksusowych i eksportuje 62% z nich, ograniczony dostęp brytyjskiego przemysłu do tego kluczowego ekosystemu stanowi znaczącą straconą szansę, zwłaszcza biorąc pod uwagę prognozy, że sektor ten ma osiągnąć wartość 125 miliardów funtów (144 miliardy euro) do 2028 roku.

Apetyt brytyjskich konsumentów i perspektywy na przyszłość

Pomimo wyzwań stojących przed krajowym sektorem dóbr luksusowych, apetyt brytyjskich konsumentów na towary z wyższej półki pozostaje silny. Badanie YouGov z 2024 roku wykazało, że jedna czwarta Brytyjczyków kupiła produkt luksusowy w poprzednim roku, a 45% było skłonnych zapłacić wyższą cenę za takie marki. Ponad połowa tych konsumentów wydała do 500 funtów, podczas gdy znaczące 9% przekroczyło 5000 funtów. Ponadto, ponad jedna trzecia kupujących dobra luksusowe przewiduje, że w tym roku wyda podobną kwotę. To utrzymujące się krajowe zapotrzebowanie, w połączeniu z obecnymi przepisami dotyczącymi VAT, sugeruje, że każdy zakup o wysokiej wartości dokonany przez brytyjskiego konsumenta w UE skutecznie oznacza utraconą sprzedaż dla gospodarki Wielkiej Brytanii. Sytuacja ta podkreśla pilną potrzebę ponownego rozważenia polityki przez rząd Wielkiej Brytanii, aby zaradzić niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej, z jaką boryka się sektor sprzedaży detalicznej dóbr luksusowych, i odzyskać te znaczące wydatki krajowe.