W miarę jak Stany Zjednoczone przyjmują bardziej izolacjonistyczną politykę zagraniczną pod rządami prezydenta Donalda Trumpa, powstaje znacząca próżnia geopolityczna, którą blok BRICS strategicznie stara się wypełnić. Ten rozszerzony sojusz gospodarek rozwijających się aktywnie umacnia swoje zbiorowe wpływy, zwłaszcza w odpowiedzi na narastający globalny protekcjonizm handlowy. Ich niedawne spotkanie w Rio de Janeiro podkreśla skoordynowane wysiłki na rzecz wypracowania jednolitego stanowiska wobec jednostronnych środków gospodarczych, odzwierciedlając szerszą ambicję zdefiniowania na nowo globalnego porządku ekonomicznego.
Strategiczna ekspansja BRICS w obliczu zmian geopolitycznych
Pierwotny blok BRICS, składający się z Brazylii, Rosji, Indii, Chin i Republiki Południowej Afryki, został utworzony w 2009 roku w celu wzmocnienia głosu głównych gospodarek wschodzących w świecie tradycyjnie zdominowanym przez mocarstwa zachodnie. Jego niedawne rozszerzenie o Egipt, Etiopię, Iran, Indonezję i Zjednoczone Emiraty Arabskie znacząco poszerza jego zasięg, obejmując obecnie około 40% światowego PKB i połowę globalnej populacji. Ten wzrost jest wykorzystywany do przeciwdziałania temu, co blok postrzega jako destabilizujące polityki handlowe, takie jak nowe cła ogłoszone przez administrację Trumpa.
Liderzy rozszerzonej grupy zebrali się w Rio de Janeiro, goszcząc u brazylijskiego prezydenta Luiza Inácio Luli da Silvy, aby sfinalizować wspólne oświadczenie. Chociaż oświadczenie nie wymienia bezpośrednio Stanów Zjednoczonych, jego potępienie „nieuzasadnionych jednostronnych środków protekcjonistycznych” oraz „bezmyślnego podnoszenia” ceł jest wyraźnie skierowane w stronę Waszyngtonu. Ten strategiczny termin poprzedza wdrożenie nowych amerykańskich opłat handlowych zaplanowanych na 9 lipca, sygnalizując zjednoczony sprzeciw bloku. Główny negocjator Republiki Południowej Afryki, Xolisa Mabhongo, wyraził zaniepokojenie bloku, stwierdzając, że takie cła „nie są produktywne. Nie są dobre dla gospodarki światowej. Nie są dobre dla rozwoju.” Rzeczniczka chińskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Mao Ning, dodatkowo wzmocniła to, podkreślając wysiłki na rzecz „wzmocnienia strategicznego partnerstwa BRICS i ochrony multilateralizmu.”
Nawigowanie po wewnętrznych rozłamach i różnorodnych agendach
Mimo rosnących wpływów, blok BRICS nie jest wolny od wewnętrznych wyzwań i podziałów. Warto zauważyć, że prezydent Chin Xi Jinping i prezydent Rosji Władimir Putin byli nieobecni na szczycie w Rio. Nieobecność Putina przypisano międzynarodowemu nakazowi aresztowania, który zobowiązywałby Brazylię do jego zatrzymania. Te głośne nieobecności podkreślają złożoną dynamikę wewnątrz bloku, gdzie członkowie, pomimo wspólnych interesów gospodarczych, często mają rozbieżne priorytety geopolityczne.
Jedną z najbardziej spornych kwestii wśród członków jest stanowisko wobec trwających konfliktów globalnych. Dyskusje między delegatami ujawniły, że Rosja i Chiny opierały się włączaniu zdecydowanego języka dotyczącego konfliktów do wspólnych oświadczeń. Z kolei Egipt aktywnie naciskał na klauzule dotyczące pokoju i bezpieczeństwa, zwłaszcza w odniesieniu do kryzysu granicznego w Gazie, co wskazuje na rozbity konsensus w kwestiach wrażliwych dyplomatycznie.
Odporność gospodarcza i powstające współprace
Mimo wewnętrznych rozbieżności politycznych, współpraca gospodarcza między pierwotnymi pięcioma państwami BRICS wykazała znaczący wzrost, przy czym handel wzrósł o 40% od 2021 roku, osiągając roczną wartość 740 miliardów dolarów, według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Ten wzrost jest częściowo przypisywany konieczności poszukiwania przez państwa członkowskie alternatywnych szlaków handlowych i partnerstw w odpowiedzi na globalne presje handlowe, w tym te wynikające z polityki USA.
Ten nacisk na przekształcenie gospodarcze pobudził również nowe obszary współpracy. Po raz pierwszy członkowie BRICS aktywnie dyskutują nad mechanizmami finansowania klimatu w celu finansowania inicjatyw środowiskowych w ramach bloku. Ten krok jest szczególnie istotny, biorąc pod uwagę wycofanie się USA z Porozumienia Paryskiego, co tworzy próżnię, którą Chiny, na przykład, chętnie wypełniają, pozycjonując się jako bardziej konsekwentny partner międzynarodowy w działaniach na rzecz klimatu. Indie również wydają się być zgodne z tymi wspólnymi przedsięwzięciami, a urzędnicy rządowi wskazują, że nie spodziewają się przeszkód w przyjęciu wspólnych oświadczeń po spotkaniu w Rio.
Wyzwania dla spójności i przyszłego przywództwa
Podczas gdy blok BRICS wykazuje rosnącą siłę gospodarczą i jednolity front przeciwko pewnym środkom protekcjonistycznym, utrzymujące się rywalizacje i odmienne interesy narodowe nadal wystawiają jego spójność na próbę. Zauważalnym przykładem braku jedności była odmowa Egiptu i Etiopii poparcia kandydatury Republiki Południowej Afryki na stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, co wcześniej było postrzegane jako wspólny cel. Podstawowa rywalizacja między Chinami a Indiami o przywództwo na Globalnym Południu również stanowi znaczące wyzwanie. W obliczu tego, że premier Indii Narendra Modi ma objąć prezydencję BRICS w 2026 roku, po znaczącej nieobecności Xi Jinpinga na szczycie G20 w Indiach, napięcia te prawdopodobnie wzrosną. Zdolność BRICS do przezwyciężenia tych wewnętrznych podziałów będzie kluczowa dla jego długoterminowej skuteczności i zdolności do umocnienia swojej pozycji jako potężnej siły w globalnym zarządzaniu.
Adam to doświadczony redaktor z pasją do finansów i inwestycji. Od ponad dekady zgłębia tajniki rynków kapitałowych, a jego analityczne spojrzenie i rzetelność przyciągają wiernych czytelników serwisu bizner.pl. Znany z umiejętności wyjaśniania nawet najbardziej zawiłych zagadnień, Adam potrafi wpleść odrobinę humoru, szczególnie gdy opowiada o zmienności kryptowalut – bo kto powiedział, że rynek nie może być zabawny? Jego teksty łączą profesjonalizm z nutką lekkości, co sprawia, że każdy artykuł to nie tylko dawka wiedzy, ale też chwila uśmiechu.