Odwołanie Lisy Cook: Trump kontra Fed o niezależność polityki pieniężnej USA

Rozwija się bezprecedensowa konfrontacja prawna, gdy administracja prezydenta Donalda Trumpa dąży do usunięcia gubernator Rezerwy Federalnej Lisy Cook, co stanowi bezpośrednie wyzwanie dla fundamentalnej niezależności amerykańskiego banku centralnego. Spór ten, mający swoje korzenie w zarzutach o nieprawidłowości finansowe, szybko eskalował do federalnego pozwu złożonego przez gubernator Cook, stawiając sądownictwo w roli arbitra w kwestii władzy wykonawczej nad instytucją skrupulatnie zaprojektowaną do działania wolnego od wpływów politycznych, co niesie ze sobą istotne konsekwencje dla polityki monetarnej kraju i stabilności gospodarczej.

• Administracja Trumpa dąży do usunięcia gubernator Rezerwy Federalnej Lisy Cook.
• Krok ten jest postrzegany jako bezpośrednie wyzwanie dla niezależności Fed.
• Zarzuty dotyczące nieprawidłowości finansowych (oszustwa hipotecznego) stanowią podstawę żądania usunięcia.
• Gubernator Cook złożyła federalny pozew, kwestionując legalność próby usunięcia.
• Sprawa może mieć znaczące implikacje dla polityki monetarnej i stabilności gospodarczej USA.
• Wymóg „uzasadnionej przyczyny” usunięcia gubernatora Fed jest kluczowym elementem sporu prawnego.

Sedno sporu tkwi w twierdzeniu prezydenta Trumpa o istnieniu „wystarczającej przyczyny” do odwołania gubernator Cook ze stanowiska. Twierdzenie to jest następstwem zawiadomienia o przestępstwie złożonego przez Billa Pulte’a, nominowanego przez Trumpa do agencji regulującej Fannie Mae i Freddie Mac. Pulte oskarżył gubernator Cook o oszustwo hipoteczne, konkretnie zarzucając jej, że w 2021 roku zgłosiła dwie główne rezydencje – jedną w Michigan i drugą w Georgii – aby uzyskać korzystniejsze warunki kredytowe. Gubernator Cook stanowczo zaprzeczyła tym zarzutom, publicznie deklarując swoje zaangażowanie w zbieranie dokładnych informacji w celu przedstawienia faktów oraz swoją stanowczą odmowę rezygnacji pod presją.

Po tych wydarzeniach, 25 sierpnia, prezydent Trump formalnie ogłosił swoją decyzję za pośrednictwem platformy Truth Social, stwierdzając, że odwołanie Cook jest „skuteczne natychmiast”. W bezpośrednim kontruderzeniu, gubernator Cook złożyła pozew w federalnym sądzie pierwszej instancji, wskazując jako pozwanych prezydenta Trumpa, Radę Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej oraz Prezesa Rezerwy Federalnej Jerome’a Powella. Jej prawnicy argumentują, że próba jej usunięcia narusza jej prawa do należytego procesu zgodnie z Piątą Poprawką, a także jej prawa ustawowe wynikające z Ustawy o Rezerwie Federalnej (FRA).

Niezależność Rezerwy Federalnej i Precedens Prawny

Ustawa o Rezerwie Federalnej stanowi, że prezydent może odwołać członków Rady Gubernatorów Fed tylko „za przyczynę” – wymóg ten jest szeroko interpretowany jako konieczność udowodnienia nadużycia władzy lub zaniedbania obowiązków. Prawnicy gubernator Cook twierdzą, że koncepcja „przyczyny” prezydenta Trumpa nie posiada żadnej zasady ograniczającej, utrzymując, że pozwoliłoby to na usunięcie każdego członka Rady Rezerwy Federalnej, z którym prezydent nie zgadza się w kwestiach polityki, na podstawie sfabrykowanych zarzutów. Pozew wyraźnie wzywa do interwencji sądowej w celu potwierdzenia jej statusu w Radzie Fed i ochrony jej zdolności do wykonywania obowiązków.

Kongres celowo zaprojektował Rezerwę Federalną z unikalną strukturą, aby izolować ją od partyzanckich wpływów politycznych. Gubernatorzy są mianowani na rozłożone w czasie 14-letnie kadencje – znacznie dłuższe niż jakakolwiek prezydentura – co podkreśla zamierzoną autonomię instytucji w wyznaczaniu ścieżki gospodarczej kraju. Co istotne, żaden prezydent nigdy wcześniej nie próbował odwołać gubernatora Rezerwy Federalnej z uzasadnionej przyczyny, co oznacza, że nie ma bezpośredniego precedensu prawnego, na którym sądy mogłyby się oprzeć w tym konkretnym wyzwaniu. Eksperci prawni sugerują, że wynik będzie zależał od tego, czy sąd znajdzie wystarczające dowody na zarzucane „nadużycia władzy” i, w konsekwencji, od zakresu uznaniowej władzy prezydenta w ustalaniu, czy ten próg został spełniony.

Implikacje dla Polityki Monetarnej i Sądu Najwyższego

Biorąc pod uwagę nowość i konstytucyjne implikacje tej sprawy, jest niemal pewne, że zostanie ona poddana ostatecznej rewizji przez Sąd Najwyższy USA. Sąd Najwyższy wcześniej zajmował się kwestią władzy wykonawczej w zakresie odwoływania nominatów z innych niezależnych agencji. W maju Sąd podtrzymał usunięcie przez prezydenta Trumpa dwóch demokratycznych nominatów z Krajowej Rady Stosunków Pracy (NLRB) oraz Rady Ochrony Systemów Zasług (MSPB). Jednakże Sąd uznał również odrębność Rezerwy Federalnej, opisując ją w niepodpisanej opinii jako „unikalnie ustrukturyzowany, quasi-prywatny podmiot, który wpisuje się w odrębną tradycję historyczną Pierwszego i Drugiego Banku Stanów Zjednoczonych”. To rozróżnienie może okazać się kluczowym czynnikiem w ocenie przez Sąd kwestii odwoływania gubernatorów z Fed.

Gdyby administracja Trumpa szukała natychmiastowego rozwiązania poprzez administracyjne wstrzymanie (często określane jako „shadow docket”), niektórzy obserwatorzy uważają, że Sąd Najwyższy mógłby być skłonny poprzeć administrację i zezwolić na usunięcie gubernator Cook, przynajmniej tymczasowo, rysując paralele do swoich wcześniejszych działań w sprawach dotyczących innych agencji. Potencjał, by władza wykonawcza wywierała większy wpływ na skład zarządu Fed, rodzi istotne pytania dotyczące długoterminowej niezależności polityki monetarnej i jej zdolności do reagowania na warunki ekonomiczne wolne od presji politycznej.

Gubernator Cook, która zapisała się w historii jako pierwsza czarnoskóra kobieta zasiadająca w zarządzie Fed, potwierdziła swoje zaangażowanie w wykonywanie obowiązków, stwierdzając: „Będę nadal wykonywać swoje obowiązki, aby pomagać amerykańskiej gospodarce, tak jak robiłam to od 2022 roku”. Jej kadencja ma trwać do stycznia 2038 roku. Prezydent Trump natomiast publicznie podkreślił swoją gotowość do walki prawnej, powołując się na rzekome „naruszenie” i swoje pragnienie posiadania urzędników, którzy są „w 100% uczciwi”. Wskazał również, że ma na myśli „bardzo dobrych ludzi” na to stanowisko i dąży do uzyskania „większości w najbliższym czasie” w zarządzie Fed, wyraźnie łącząc to ze swoimi preferencjami dotyczącymi niższych docelowych stóp funduszy federalnych.

Prezes Rezerwy Federalnej Jerome Powell i Rezerwa Federalna w dużej mierze zachowywali publiczne milczenie na temat szczegółów pozwu, co jest zgodne ze statusem Prezesa Powella jako pozwanego. Rzecznik Fed wcześniej potwierdził działania prawne Cook, stwierdzając, że instytucja „będzie przestrzegać wszelkich orzeczeń sądowych”. Rzecznik ponownie podkreślił, że prezydent może usunąć gubernatora tylko „za przyczynę”, zaznaczając, że długie kadencje i ochrona przed odwołaniem są ustanowione w celu ochrony polityki monetarnej przed ingerencją polityczną, a „za przyczynę” tradycyjnie rozumiane jest jako nieefektywność, zaniedbanie lub nadużycie władzy w czasie pełnienia funkcji.